Αρχές καλοκαιριού. Αναχωρούμε για την τριήμερη εκδρομή μας στο νομό Γρεβενών. Συγκροτήθηκε ως νομός το 1964 με την απόσπαση επαρχιών που συνορεύουν με τον σημερινό νομό. Απλώνεται στα ανατολικά του βουνού της Πίνδου, ανάμεσα στις κοιλάδες των ποταμών Αλιάκμονα, του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού εντός Ελλάδας και του παραποτάμου Βενέτικου. Έχει πλούσια ιστορία και παράδοση, σημαντικούς αγώνες και προσφορά.
Πρώτη στάση για καφέ ή τερψιλαρύγγιο και συνεχίζουμε για την πρωτεύουσα του νομού, την πόλη των Γρεβενών.
Μεσημέρι στα Γρεβενά. Καλωσορίσαμε στο βασίλειο των κρεάτων και των μανιταριών. Σήμα κατατεθέν της πόλης είναι το Ρολόι, το οποίο χτίστηκε το 1906, με συνολικό ύψος τα 20 μ.
Μετά το γεύμα ξεκινούμε για το βλαχοχώρι Περιβόλι, όπου θα διανυκτερεύσουμε. Ορεινός οικισμός, βρίσκεται στις ανατολικές παρυφές της Βόρειας Πίνδου, στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών. Κοντά στα δημιουργήματα των ανθρώπων η φύση προκαλεί με την αγριάδα και την ομορφιά της. Νερά, δάση, ανοικτός ορίζοντας εδώ στην απομονωμένη περιοχή των Γρεβενών και πολλά γεφύρια, κοσμήματα από πέτρα, αποστάγματα πολιτισμικά, γαντζωμένα στις όχθες των ποταμών, δεμένα αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον, ξεπροβάλλουν σαν ευχάριστη έκπληξη στα μάτια μας, τα γεφύρια του Ζιάκα, το νεότερο από όλα και το παλιό γεφύρι του Αζίζ Αγά, μονότοξο, φτάνει σε ύψος τα 15 μ. και ολοκληρώθηκε το 1727.
Κάθε γεφύρι αποτελεί και ένα μνημείο τέχνης, ενώ παράλληλα συνδέεται και με έναν θρύλο. Τα καραβάνια των εμπόρων από την Ήπειρο και την Μακεδονία διακινούσαν μέσω των γεφυριών τα εμπορεύματά τους. Παράλληλα συντελούσαν στην ανάπτυξη και στη διάδοση των επαναστατικών ιδεών και στην ανταλλαγή των πολιτιστικών στοιχείων των δύο περιοχών.
Πλησιάζουμε στον προορισμό μας. Το Περιβόλι, σκαρφαλωμένο σε ήπιες πλαγιές, μας υποδέχεται λουσμένο στα ζεστά χρώματα του δειλινού, σε υψόμετρο περίπου 1300 μ., με την εντυπωσιακή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (18ος αι.), με τοιχογραφίες και κειμήλια.
Μια μικρή ανατροπή στο πρόγραμμα λόγω καιρικών συνθηκών, και η επόμενη μέρα μάς βρίσκει μέσα στη Βάλια Κάλντα (ζεστή κοιλάδα στα βλάχικα), προστατευόμενη περιοχή, ένας από τους σπουδαιότερους Δρυμούς της χώρας, με ειδικό ξεναγό. Μόλις το 1985 καταγράφτηκε συστηματικά η πανίδα και η χλωρίδα του Δρυμού.
Το ημικύκλιο που περιβάλλει τη Βάλια Κάλντα πιστεύεται ότι είναι το αρχαίο όρος Λύγκος. Απέραντα πυκνά δάση σχηματίζονται από είδη πεύκων, όπως το μαυρόπευκο, το ρόμπολο, το δασόπευκο. Τα δάση των μαυρόπευκων δίνουν έναν αέρα αλπικού τοπίου στα βουνά των Γρεβενών. Περπατάς και η ψυχή σου ευφραίνεται, το μυαλό σου καθαρίζει, τα φυσιολατρικά σου αισθήματα ανασταίνονται.
Το πέτρωμα που σκεπάζει ολόκληρη την κοιλάδα έχει χρώμα σκουριάς και το όνομά του είναι σερπεντίνης. Χάρη σ’ αυτό το πέτρωμα φυτρώνουν στην περιοχή με το λειώσιμο των χιονιών πλήθος από σπάνια είδη λουλουδιών, μοναδικά στον κόσμο. Επίσης εδώ ζουν και πολλά ζώα, αλλά το πιο σπουδαίο της περιοχής είναι η αρκούδα. Εδώ φιλοξενούνται και πάνω από 100 είδη πεταλούδων. Ογδόντα είδη πουλιών βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν εδώ. Για όλους αυτούς τους λόγους η Βάλια Κάλντα ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1966.
Η φύση της Πίδνου παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, άγρια, ακατέργαστη ομορφιά.
Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του Εθνικού Δρυμού είναι οι δύο λιμνούλες της Φλέγκας και η λίμνη Λάκκος, απομεινάρια παγετώνων, οι οποίες τροφοδοτούνται με νερό από τοπικές πηγές, όπου ζουν δύο σπάνια προστατευόμενα αμφίβια, η κτιτρινοβομβίνα και ο αλπικός τρίτωνας.
Μέσα στην κοιλάδα υπάρχουν δύο μικρά ποταμάκια, που ενώνονται και σχηματίζουν το Αρκουδόρρεμα, παραπόταμο του Αώου.
Πριν από μερικά χρόνια ιδρύθηκε το μεγαλύτερο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, με σκοπό τη συνένωση των Εθνικών Δρυμών Πίνδου, Βάλιας Κάλντας και Βίκου Αώου. Μια περιοχή 2.000 τ.χλμ. κηρύχθηκε προστατευόμενη περιοχή.
Επιστροφή στο περιβόλι για γεύμα, ξεκούραση μισής ώρας και αναχώρηση για την πανέμορφη Βοβούσα, με συνοδεία τοπικού ξεναγού. Η Βοβούσα ανήκει στον νομό Ιωαννίνων και συγκεκριμένα στο Ανατολικό Ζαγόρι. Σκαρφαλωμένο στα 1050 μ. υψόμετρο, χαμένο ανάμεσα σε πυκνά δάση και μια ανάσα από τον Εθνικό Δρυμό της Βάλια Κάλντα. Διασχίζεται από τον ποταμό Αώο σε δυο μαχαλάδες, οι οποίοι ενώνονται με μονότοξο πέτρινο γεφύρι, του 1748.
Επιστροφή στο νομό Γρεβενών. Επίσκεψη στον ορεινό οικισμό Αβδέλλα, σε μαγευτική δασωμένη περιοχή, γενέτειρα των αδελφών Μανάκια, που θεωρούνται οι πατέρες της 7ης τέχνης στα Βαλκάνια. Η πρώτη τους ταινία, «Οι υφάντρες», γυρίστηκε στην Αβδέλλα το 1908. Δύο προτομές των αδελφών Μανάκια στολίζουν την όμορφη πλατεία του χωριού, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 1300 μ..
Δυστυχώς σ’ αυτά τα ορεινά χωριά οι μόνοι άνθρωποι που μένουν το χειμώνα είναι οι φύλακες. Όταν έρχεται η άνοιξη, τότε είναι η ώρα της επιστροφής στο αγαπημένο τους χωριό και στα καλοκαιρινά τους βοσκοτόπια.
Έτσι έφτασε και η δική μας ημέρα της επιστροφής. Επίσκεψη μόνο στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλαίου Γρεβενών, λόγω έλλειψης χρόνου.
Η μονή χτίστηκε το 1633 στη θέση παλαιότερης μονής. Ανεγέρθηκε επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού (6ος αι.), όπως μαρτυρεί μια εντοιχισμένη επιγραφή, που βρίσκεται σε εξωτερική κόγχη στο καθολικό της μονής. Εντύπωση και θαυμασμό προκαλεί το περίφημο και απαράμιλλης τέχνης επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1673. Πολλά ιερά σκεύη, πανάρχαια χειρόγραφα, σπάνια συγγράμματα και ιστορικά βιβλία, ανυπολόγιστης ιστορικής και θεολογικής αξίας, μεταφέρθηκαν άλλα στη Μητρόπολη Γρεβενών και άλλα στη Μονή της Ζάβορδας.
Αναχώρηση για τον νομό Τρικάλων, όπου και κωμόπολη της Καλαμπάκας, η οποία είναι κτισμένη στους πρόποδες των βράχων των Μετεώρων, στην αριστερή όχθη του Πηνειού ποταμού.
Μετέωρα. Εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο. Δεν αναφέρεται από τους αρχαίους ιστορικούς και περιηγητές. Φαίνεται πως οι βράχοι ήταν ενωμένοι μεταξύ τους με χώμα, άμμο και άλλα υλικά, τα οποία λόγω των ραγδαίων βροχών, τεκτονικών ρηγμάτων και άλλων αιτιών συμπαρασύρθηκαν προς τα κάτω και απογύμνωσαν τους βράχους. Εκείνο όμως που διασφαλίζει τη στερεότητα των βράχων είναι ο ασβεστόλιθος, ο οποίος έγινε το συνδετικό υλικό όλων των παραπάνω συστατικών.
Στις κορυφές και στα κοιλώματα αυτών των απότομων βράχων βρίσκονται 24 μοναστήρια, από τα οποία σήμερα λειτουργούν έξι μονές. Είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο συγκρότημα μοναστηριών της Ελλάδας, μετά το Άγιον Όρος.
Οι πέντε μονές είναι ανδρικές και μία μόνο είναι γυναικεία, του Αγίου Στεφάνου, την οποία και επισκεφθήκαμε. Εδώ μία εργαζόμενη στη μονή μας ξενάγησε και μας είπε ότι η μονή ιδρύθηκε από το Σερβοβυζαντινό ηγεμόνα Αντώνιο Καντακουζηνό τον 14ο αι.. Από τα τέλη του 12ου αι. υπήρχαν ασκηταριά στην κορυφή του βράχου. Το 1501 χτίστηκε και το κομψό καθολικό της μονής με ωραίες τοιχογραφίες. Αργότερα, 1798, ανεγέρθηκε ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Η παλαιά τράπεζα στεγάζει σήμερα τη μουσειακή συλλογή της μονής.
Το 1988 το μοναστικό συγκρότημα των Μετεώρων ανακηρύχθηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Έτσι φράσαμε το τέλος της εκδρομής μας. Τέτοιες εμπειρίες μπορεί να μοιάζουν ασήμαντες, όμως χαράσσονται ανεξίτηλα στη μνήμη.
Καλό καλοκαίρι!
Ταρσή Δ.
